خانه‌ای زیباتر با لایه‌های نورپردازی

تا پیش از اختراع مشهور آقای ادیسون یعنی لامپ الکتریکی، شب‌ها برای اهالی زمین وهم‌آلود، ترسناک و ناخوشایند بود، به‌نحوی‌که در ادبیات جنایی بسیاری از قتل‌ها در تاریکی شب رخ می‌داد. اگر سریال بازی تاج‌وتخت را دیده باشید، احتمالاً جمله مشهور «شب تاریک است و پر از وحشت» که مدام توسط بانوی سرخ‌پوش تکرار می‌شد را به یاد دارید. 

در ادبیات خودمان هم در مذمت تاریکی شب نمونه‌های زیادی وجود دارد، مثلاً حافظ شیرازی می‌گوید: «شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل». اهمیت روشنایی خانه تا همین چند دهه قبل هم آن‌قدر زیاد بوده که فروغ فرخزاد در شعری از مخاطبش می‌خواهد که اگر به خانه من آمدی، برای من ای مهربان چراغی بیاور. 

در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی نه‌تنها از دوران ترس از شب عبور کرده‌ایم، بلکه پا به دورانی گذاشته‌ایم که می‌توان شب‌های خانه‌ها را از روز هم روشن‌تر کرد. البته پزشکان و کارشناسان طراحی داخلی به ما توصیه می‌کنند که در کاربرد نور مصنوعی اغراق نکنیم و با به‌کاربردن تکنیک‌هایی مثل لایه‌بندی نورپردازی، از نور بهترین استفاده را ببریم. 

در این مقاله، با تکنیک  نورپردازی در دکوراسیون داخلی به‌صورت کامل آشنا می‌شوید. 

نورپردازی در طراحی داخلی چه اهمیتی دارد؟

جدای از تأثیر نور بر سلامت چشم، گردش خون و روان ما، نورپردازی نقش مهمی در نحوه دیده‌شدن رنگ‌ها، بافت‌ها و طرح‌ها در دکوراسیون داخلی دارد و گاهی اوقات می‌تواند یک رنگ را به کلی عوض کند. 

شاید با خواندن جملات بالا بگویید که خب اینها را خودم می‌دانستم. لایه‌بندی نور چه اهمیتی دارد؟ برای دانستن اهمیت این موضوع، نگاهی به لیست زیر بیندازید:

1. به فضای شما عمق و بعد می‌بخشد و در یک کلام آن را زنده می‌کند و باعث می‌شود که یکنواخت و خسته‌کننده نباشد. 
2. خلق‌وخوی شما را عوض می‌کند و به شما اجازه می‌دهد که شدت نور را با توجه به حالات روحی خود عوض کنید.
3. به شما کمک می‌کند که اثاثیه، اکسسوری یا تابلوهای محبوبتان را در کانون توجه قرار دهید.
4. با کمک آن می‌توانید فضا را گرم و صمیمی کنید و علاوه بر خودتان، باعث شوید که مهمانان شما هم احساس راحتی داشته باشند. 

لایه‌های نورپردازی در طراحی داخلی چیست؟

لایه‌های نورپردازی در حقیقت به شما کمک می‌کنند که از تجهیزات روشنایی خود به‌درستی استفاده کنید و هنگام تاریک شدن هوا، بتوانید به‌آرامی و به‌صورت نامحسوس نور خانه را تغییر بدهید. در ادامه با لایه‌های نورپردازی در طراحی داخلی آشنا می‌شوید:

نور محیطی یا Ambient lighting 

اگر خانه نورگیری دارید، در طول روز نور خورشید نقش نور محیطی را برای شما بازی می‌کند. 

نور محیطی در حقیقت روشنایی اصلی هر فضایی است و لایه‌های دیگر نورپردازی آن را کامل می‌کنند؛ نور محیطی یعنی همان نوری که وقتی وارد اتاقی تاریک می‌شوید با فشردن کلید آن را روشن می‌کنید. 

این نور نباید چشم را بزند و در طول روز مکمل نور خورشید و در شب هم یک منبع نور ملایم باشد. 

برای انتخاب تعداد روشنایی محیطی در یک اتاق، باید به مساحت، ارتفاع، رنگ اصلی، ترکیب رنگ، سبک دکوراسیون، مود موردنظر و کاربری اتاق توجه کرد.  

نورپردازی وظیفه‌ای یا Task lighting

همان‌طور که از نام آن می‌توانید حدس بزنید، نور وظیفه‌ای به شما کمک می‌کند تا یک کار یا وظیفه خاص را انجام دهید. 

این کمک تنها شامل دیدن چیزی که روی آن متمرکز هستید نمی‌شود، بلکه به شما کمک می‌کند تا بدون خستگی چشمی کارتان را به اتمام برسانید. همچنین این لایه نوری مکمل نور اصلی (محیطی) و نور تأکیدی در ایجاد حس و حال موردنظر است. 

نورپردازی وظیفه‌ای معمولاً با کمک چراغ‌های آویز یا رومیزی انجام می‌شود و در آشپزخانه‌ها هم از چراغ‌های خطی زیرکابینتی برای این انجام کار کمک می‌گیرند. 

نورپردازی تأکیدی یا Accent Lighting

این لایه نورپردازی بیشتر جنبه تزیینی دارد و به شما کمک می‌کند تا بعضی از بخش‌های اتاق را در کانون توجه قرار دهید و به اصطلاح آن‌ها را «هایلایت» کنید. 

عکس‌ها، تابلوهای نقاشی، مجسمه‌ها، دیوار شاخص، نقطه کانونی طراحی (کاناپه) و کلاً هر چیزی که دوست دارید در کانون توجه باشد را می‌توانید با نورپردازی تأکیدی روشن کنید. 

اگر نور محیطی را به عنوان بوم نقاشی در نظر بگیریم، نورپردازی تأکیدی مثل نقطه‌های رنگی است که نقاش روی بوم می‌پاشد و آن را زیبا می‌کند. 

نور تزیینی یا Decorative lighting

بعضی از متخصصین دکوراسیون داخلی این نوع نور را در دسته نور تأکیدی قرار می‌دهند. نام این لایه نورپردازی کاربرد و تعریف آن را به‌راحتی لو می‌دهد و همان‌طور که حدس می‌زنید، از آن به عنوان یک اکسسوری زیبا یا به منظور روشن کردن یک شیء خاص استفاده می‌شود و در نورپردازی کلی فضا نقشی ندارد.  

با انواع نور در دکوراسیون آشنا شوید

در این بخش انواع و اقسام روشنایی و چراغ را به شما معرفی می‌کنیم و برایتان توضیح می‌دهیم که هر کدام از آن‌ها چه نقشی در لایه‌بندی نورپردازی دارند.

لوستر

لوسترها معمولاً در مرکز هر اتاقی نصب می‌شوند و به همین دلیل، نقش آن‌ها تأمین‌کننده نور محیطی است و نقش مهمی در نورپردازی فضا دارند. 

نوع و شدت نور لوستر، تعداد و شدت نور لایه‌های وظیفه‌ای و تأکیدی را مشخص می‌کند.

لوسترها به‌صورت آویز یا سقفی (چسبیده به سقف)  و لوستر دیواری در بازار پیدا می‌شوند.

چراغ‌های توکار

چراغ‌های توکار در دو نوع سقفی و کفی تولید می‌شوند که چراغ‌های توکار سقفی معمولاً در آشپزخانه‌ها نسب می‌شوند و ممکن است در سبک‌های مدرن و مینیمال از آن‌ها در سایر بخش‌های خانه هم استفاده شود. نوع کفی آن‌ها هم معمولاً در فضای سبز و بیرون از خانه به کار می‌رود.

این چراغ‌ها معمولاً نقش نور محیطی را ایفا می‌کنند.

چراغ‌های خطی

مدرن‌ترین نوع نور در دکوراسیون داخلی، چراغ خطی است که در آشپزخانه‌ها از آن‌ها به عنوان نور زیرکابینتی (وظیفه‌ای) استفاده می‌شود و در سایر بخش‌های خانه نقش نور تأکیدی را بر عهده دارند. البته در سبک‌های مدرن و مینیمال ممکن است از آن‌ها به عنوان نور محیطی هم استفاده شود.

آباژورها

آباژورها معمولاً در لایه نور تأکیدی و وظیفه‌ای ایفای نقش می‌کنند و در دو نوع آباژور ایستاده و رومیزی در بازار پیدا می‌شوند که نوع رومیزی، بیشتر در لایه وظیفه‌ای ایفای نقش می‌کند.

چراغ‌های آویز

چراغ‌های آویز معمولاً نقش نور وظیفه‌ای را بر عهده دارند و در خانه‌های مدرن و مینیمال، می‌توانید آن‌ها را روی جزیره آشپزخانه، تختخواب و میز کار هم نصب کنید.

چراغ دیواری

به این نوع چراغ، لوستر دیواری هم می‌گویند. چراغ‌های دیواری معمولاً لایه نور تأکیدی را ایجاد می‌کنند و  از آن‌ها برای روشن‌کردن تابلوها و انواع دیوار آویزها استفاده می‌شود. همچنین ممکن است از آن‌ها به عنوان لایه نور محیطی در سرویس‌های بهداشتی و راهروها هم استفاده شود.

تکنیک‌های نورپردازی در طراحی داخلی؛ چگونه نور را لایه‌لایه کنید؟

برای لایه‌بندی نورپردازی در دکوراسیون داخلی از یک سری تکنیک استفاده می‌شود که این تکنیک‌ها بیشتر بر قوانین فیزیک، علم پزشکی، مقیاس و نسبت استوار هستند. در ادامه با بعضی از تکنیک‌های نورپردازی در طراحی داخلی آشنا می‌شوید:

1. بر اساس یک قانون کلی، برای داشتن یک نور محیطی ملایم و کافی، باید به هر مترمربع فضا ۲۰ لومن نور بتابد. برای این که دستتان بیاید که لومن چیست و تعداد لامپ‌های مورد نیاز را محاسبه کنید، این را بدانید که هر لامپ ال‌ای‌دی ۱۲ واتی حدود ۸۵۰ لومن نور تولید می‌کند. 
2. برای آرامش بیشتر، بهتر است رنگ نور آشپزخانه و سرویس بهداشتی سرد و رنگ نور اتاق‌خواب و پذیرایی گرم باشد.
3. برای این که بتوانید به یک چراغ لقب نور تأکیدی بدهید، باید روشنایی آن حداقل سه برابر نور محیطی باشد. 
4. برای رسیدن به مقدار لومن مورد نیاز برای نور وظیفه‌ای، مساحت فضای اتاق را در ۵۰ ضرب کنید. این چراغ‌ها باید مجهز به سوئیچ دیمر باشند تا فقط در مواقع لزوم حداکثر نور را ایجاد کنند.

1. شدت دما برای نور وظیفه‌ای بین ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ کلوین (طیف رنگی گرم) است.
2. استفاده از آباژور و نور خطی در گوشه‌ها و چراغ‌های دیواری، باعث می‌شود که فضای اتاق بزرگ‌تر به نظر برسد.
3. در فضاهای کوچک و خانه‌هایی که سبک مینیمال دارند، چراغ‌های توکار سقفی به بزرگ و خلوت نشان‌دادن فضا کمک می‌کنند.
4. چراغ‌های آویز و لوسترها بهترین انتخاب برای سقف‌های بلند هستند.
5. استفاده از آینه به شما کمک می‌کند تا به مقدار لومن استاندارد برسید، در استفاده از لامپ صرفه‌جویی کنید و فضا را بزرگ‌تر نشان بدهید.

چه نوع نورپردازی برای خانه مناسب‌تر است؟

انتخاب نوع نورپردازی و نحوه لایه‌بندی نورپردازی کاملاً به سلیقه شما، سبک دکوراسیون، ابعاد و کاربری هر کدام از فضاهای خانه بستگی دارد. 

مهم‌ترین نکته‌ای که برای انتخاب نوع نورپردازی باید در نظر داشته باشید، تعادل در نورپردازی فضاهای خانه و هماهنگ بودن شدت نور آن‌ها با یکدیگر است، به‌نحوی‌که وقتی از یک اتاق به اتاق دیگر می‌روید، نیازی به عادت‌دادن چشمانتان به نور نداشته باشید. 

در پایان هم یادتان باشد که هیچ‌وقت نور طبیعی را در لایه‌های نورپردازی فراموش نکنید و عواملی مثل ترکیب رنگ اتاق، شکل‌ها و بافت‌های موجود در دکوراسیون را هم در نظر بگیرید.