اسکای لایت یا سقف شیشه ای چیست؟
اگر به بناهای قدیمی و مخصوصاً حمام‌های سنتی سری زده باشید، احتمالاً این سؤال برایتان پیش آمده که در دورانی که برق نبوده، چگونه این اماکن را روشن نگه می‌داشتند؟ این سؤال برای حمام‌ها تبدیل به یک معما میشود؛ چون مسلماً امکان تعبیه پنجره‌های بزرگ برای حمام‌ها وجود نداشته و به دلیل رطوبت بالا، استفاده از شمع و … هم میسر نبوده است.
اگر کنجکاو هستید، احتمالاً نگاهی به سقف این بناها هم انداخته‌اید و متوجه روزنه‌های کوچک و بزرگی شده‌اید. روی بعضی از این روزنه‌ها شیشه محدبی قرار می‌گرفته که کار آن چند برابر کردن نور طبیعی بوده است. این شیشه‌ها و روزنه‌ها، در حقیقت نسل اول اسکای‌لایت‌ها بودند که در حال حاضر به یکی از ترندهای دکوراسیون داخلی تبدیل شده‌اند و شاهد استفاده گسترده از آنها در ویلاها و اماکنی هستیم که در فضای باز قرار دارند.
این مقاله یک راهنمای مختصر و مفید در مورد انواع اسکای لایت یا سقف شیشه ای، مزایا و معایب و نکات و هزینه‌های نصب آن است.
انواع سقف شیشه ای
دسته‌بندی اصلی انواع سقف شیشه ای، بر اساس نوع عملکرد آن انجام میشود و آشنایی با این دسته‌بندی به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید که کدام نوع اسکای لایت برای شما مناسب‌تر است.
اسکای لایت ثابت
اسکای‌لایت‌های ثابت قدیمی‌ترین نوع سقف شیشه ای محسوب می‌شوند و در قدیم از آنها بیشتر در سقف گلخانه‌ها و پاسیوها استفاده می‌شد تا گل‌ها و گیاهان بیشترین استفاده را از نور طبیعی ببرند. البته در حال حاضر از آنها در فضاهای دیگر مثل اتاق‌خواب و پذیرایی هم استفاده میشود.
اسکای لایت ثابت بیشتر در سقفهای بلند کاربرد دارد و هزینه اجرای پایین، بزرگ‌ترین مزیت آن است. از طرف دیگر، نظافت این نوع اسکای لایت دشوار است و نمی‌توانید برای تهویه اتاق از آن کمک بگیرید.
اسکای لایت متحرک
اسکای لایت متحرک جدیدترین و پرطرف‌دارترین نوع سقف شیشه ای است. این نوع از سقف بیشتر در روف‌گاردن‌ها، طراحی بام سبز و بعضی اماکن تجاری مثل کافه‌ها و رستوران‌هایی که فضای باز دارند به کار می‌رود؛ اما صاحبان خانه‌های ویلایی دارای دکوراسیون لاکچری، مدرن و مینیمال هم از آن استفاده می‌کنند. هزینه اجرای این نوع اسکای لایت از انواع دیگر بیشتر است.
از دیگر استفاده های اسکای لایت متحرک، می توان به سقف متحرک استخر اشاره کرد که می توانید با نورپردازی سقف استخر زیبایی خاصی به آن ببخشید.
سقف شیشه ای بازشو
سقف شیشه ای بازشو در اصل نوعی پنجره است که در سقف تعبیه میشود و با باز کردن آن می‌توانید هوای اتاق را عوض کنید. بازشوی بعضی از این سقف‌ها بهصورت مکانیکی و بعضی دیگر بهصورت الکتریکی کار می‌کند و انواع جدیدترین آنها مجهز به سیستم تهویه هوا و جمع‌آوری آب باران هم هستند.
سقف شیشه ای لوله‌ای (tubular)
یکی دیگر از انواع مدرن اسکای لایت، همین سقف شیشه ای لوله‌ای است که معمولاً روی سقف‌هایی که فضای کافی برای اجرای انواع دیگر اسکای لایت را ندارند اجرا میشود. سقف شیشه ای لوله‌ای از یک حباب شیشه ای کوچک و یک لوله تشکیل میشود که حباب روی سقف تعبیه شده و وظیفه جمع‌آوری نور طبیعی را بر عهده دارد. داخل لوله از ماده‌ای شفاف و منعکس‌کننده نور استفاده میشود و انتهای آن را در سقف اتاق موردنظر قرار می‌دهند.
از این نوع اسکای لایت برای گرمایش و روشن کردن فضاهایی که در طبقات پایین‌تر قرار دارند استفاده میشود و بازدهی گرمایی و نوری بسیار بالایی دارد. بعضی از انواع آن دیمر هم دارند که با کمک آن می‌توانید میزان نور و گرمای دریافتی را کنترل کنید.
ویژگی انواع سقف شیشه ای
نور در معماری ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و برای افزایش بازدهی نوری و دمایی و عمر اسکای لایت، معمولاً سازه اصلی انواع این سقف‌ها را با استفاده آلومینیوم یا پی‌وی‌سی می‌سازند و شیشههای آنها نیز باید در برابر ضربه و اشعه UV نور خورشید مقاوم باشند.
مهم‌ترین نکته در نصب سقفهای شیشه ای، فواصل آنها از یکدیگر است که این فاصله باید ۱.۵ برابر ارتفاع سقف باشد. همچنین برای جلوگیری از بروز حریق در اثر تابش مستقیم نور خورشید برای طولانی‌مدت، بهتر است مساحت کل نورگیرها از ۲۰ درصد مساحت کل سقف بیشتر نشود.
برای انتخاب اسکای لایت، باید به آب‌وهوا و مساحت فضا توجه ویژه‌ای داشت و در محیط‌های گرم و خشک تا حد ممکن از سقفهای شیشه ای کوچک استفاده کرد.
انواع اسکای لایت بر اساس شکل ظاهری
انواع اسکای لایت بر اساس شکل ظاهری تنوع زیادی دارد که بر اساس سلیقه و نحوه عملکرد هر شکل، می‌توانید یکی یا ترکیبی از آنها را انتخاب کنید. در ادامه با رایج‌ترین شکل‌های سقف شیشه ای آشنا می‌شوید:
سقف شیشه ای هرمی
از سقف شیشه ای هرمی بیشتر در سقفهای بدون شیب استفاده میشود؛ چون ساختار آن به‌گونه‌ای است که زاویه مناسب برای شکست حداکثری نور را فراهم می‌کند. این نوع سقف بیشتر در لابی‌ها، ورودی خانه‌ها و محیط‌های بزرگ استفاده میشود و از این نظر که با حداقل سایز ممکن بیشترین بهره نوری و گرمایی را ایجاد می‌کند، کاملاً مقرون‌به‌صرفه است.
سقف شیشه ای گنبدی
بعضی از انواع سقفهای شیشه ای گنبدی شبیه مستطیلی هستند که بخش میانی آنها برآمده و محدب است. این شکل به افزایش نور ورودی به داخل و پخش شدن آن کمک می‌کند و از طرف دیگر، به دلیل غیرمستقیم کردن تابش نور خورشید، از گرم شدن بیش از حد فضا جلوگیری می‌کند. بعضی از انواع این نورگیرها بهصورت ۲ لایه ساخته می‌شوند که لایه بیرونی آنها کدر است و از عبور بیش از حد اشعه UV جلوگیری می‌کند.
نوع کروی این سقف‌ها بیشتر در امکان عمومی کاربرد دارد.
سقف شیشه ای نیمه استوانه
این نوع سقف شیشه ای بیشتر در ساختمان‌های غیرمسکونی کاربرد دارد؛ چون برای افزایش بازدهی آنها را در ابعاد بزرگ می‌سازند و این ابعاد بزرگ حریم خصوصی ساکنین را به خطر می‌اندازد. این نورگیرها بیشتر از ۸۰ درصد فضای سقف را اشغال می‌کنند و از آنها بیشتر در پاساژها، پارکینگ‌های مسقف و محیط‌های صنعتی و آموزشی استفاده میشود.
مزایا و معایب سقف شیشه ای چیست؟
اگر تا اینجای متن را خوانده‌اید و برای استفاده از اسکای لایت مصمم شده‌اید، توصیه می‌کنیم با مزایا و معایب آن هم آشنا شوید تا بتوانید دقیق‌تر تصمیم بگیرید.
مزایای سقف شیشه ای
- استفاده حداکثری از نور و گرمای خورشید
- افزایش زیبایی ساختمان از درون و بیرون
- تأمین دوز مورد نیاز ویتامین D برای بدن شما
- انواع بازشو و متحرک آن به تهویه هوا و کاهش استفاده از وسایل سرمایشی کمک می‌کنند.
- کمک به محیط‌زیست با کاهش استفاده از کولر و بخاری
- افزایش قیمت ملک
- استفاده از شیشه مات در آنها آسیب‌های چشمی ناشی از نور را کم می‌کند.
معایب سقف شیشه ای
- امکان کنترل نور و گرمای وارد شده توسط بعضی از انواع آن وجود ندارد.
- انواع ثابت آن در تابستان‌ها فضای خانه را بیش از حد گرم می‌کنند.
- امکان کاهش روشنایی و گرمای محیط در فصول سرد و هنگام بارندگی وجود دارد.
- باید مرتباً تمیز شوند تا کارایی لازم را داشته باشند.
- در صورت آببندی غلط، امکان نشتی آب باران و برف به داخل خانه وجود دارد.
- روشنایی بیش از حد ایجاد شده توسط آن تمرکز کردن در اماکن اداری و آموزشی را سخت می‌کند.
- نور خورشید می‌تواند رنگ بعضی از وسایل را از بین ببرد.
- هزینه‌های نصب و تعمیر و نگهداری آن زیاد است.
طراحی و اجرای اسکای لایت یا سقف شیشه ای را به چه کسی بسپاریم؟
در گام اول، سعی کنید این کار را به شخص یا تیمی بسپارید که رزومه قابل‌اثبات داشته باشد و از متریال درجه یک استفاده کند. یک نصاب حرفه‌ای، فاکتورهای مهم زیر را در نظر می‌گیرد و در مورد آنها از شما سؤال می‌پرسد:
- مساحت سقف و تناسب اندازه و شکل اسکای لایت با آن
- میزان کارایی سقف شیشه ای در فضای مورد نظر شما
- وضعیت آب‌وهوای محل نصب
- میزان روشنایی مورد نظر شما
- میزان لعاب‌کاری و تیرگی شیشه‌ها
هزینه نصب سقفهای شیشه ای چقدر است و چگونه محاسبه میشود؟
هزینه نصب سقفهای شیشه ای به‌مراتب از هزینه نصب سقفهای معمولی بیشتر است و عواملی مثل متراژ مورد نظر، نوع و جنس شیشه، برند سازنده مصالح آن، قیمت پروفیل پی‌وی‌سی و فولادی، نوع سازه ساختمان، نوع و شکل سقف شیشه ای و دستمزد تیم اجرایی بستگی دارد و معمولاً به ازای هر مترمربع اعلام میشود. به این هزینه‌ها، باید هزینه‌های جانبی مربوط به نصب پرده و … را هم اضافه کنید.
البته معمولاً تیم‌های حرفه‌ای نصب سقف شیشه ای پیش از اعلام قیمت از شما درخواست عکس یا بازدید از محل می‌کنند.
سقف شیشه ای می‌تواند شمشیر ۲ دم باشد!
همان‌طور که در بخش مزایا و معایب دیدید، سقف شیشه ای به تعداد مزایای خود معایب هم دارد و در حقیقت مزایای آن مثل نوردهی و افزایش گرمای محیط می‌توانند به معایب آن تبدیل شوند. برای جلوگیری از این واقعه، بهتر است از شیشههای دوجداره با لایه بیرونی مات در ساخت آنها استفاده کنید و تمهیداتی مثل نصب پرده را برای جلوگیری کردن از گرم شدن بیش از حد فضا در نظر بگیرید.
در انتها قبل از آن که به سوالات متداول اسکای لایت یا سقف شیشه ای بپردازیم اگر به مبحث نورپردازی برای پشت بام خود علاقه دارید حتما به مطلب ایده های نورپردازی پشت بام در مجله خوگر سر بزنید.
منبع: