سبک وابی سابی چیست؟

این پیام اصلی اما نهفته در درون دکوراسیون به سبک وابی سابی در دنیای امروز است. اگر از این پیام خوش‌تان بیاید، این سبک دکوراسیون را هم می‌پسندید:

«پذیرفته شدن با همه کم و کاستی‌ها» حس شیرینی است که ما انسان‌ها در روابط اجتماعی خود در جست‌و‌جوی آن هستیم. میل برآورده نشده‌ای که شاید در نتیجه ترویج بی‌رحمانه پرفکشنیسم و کما‌ل‌گرایی، خلا آن در درون بیشتر مردم احساس شود. ایده خوبی است که دست کم «دیدن زیبایی با وجود نواقص» را در محیط اطراف خودمان تمرین کنیم. به این ترتیب،  یاد می‌گیریم که در درون هر عنصری بیشتر به دنبال زیبایی بگردیم تا کمال! با این سبک زندگی شاید جهان جای بهتری برای زیستن شود. در روابط اجتماعی هم به جای این که ذره‌بین روی کمبودها بگذاریم، ذهن زلال‌تری برای دیدن زیبایی‌ها پیدا کنیم.

در این مقاله از خوگر سبک وابی سابی را موضوع گفت و گو قرار داده‌ایم. هم‌چنین، به بررسی چیدمان این سبک می‌پردازیم و به اتفاق هم اکسسوری‌های به کار رفته در آن را می‌بینیم. 

سبک وابی سابی در معماری و دکوراسیون داخلی چیست؟

کلمه‌های کوتاه دو قسمتی مثل وابی سابی (Wabi-sabi) برای شما هم اسم‌های چینی، کره‌ای و ژاپنی را تداعی می‌کنند؟ 

آفرین! درست فکر می‌کنید؛ ریشه این کلمه ژاپنی است. 

سبک وابی سابی نوعی روش زندگی ژاپنی است که در فرهنگ مبتنی بر درک طبیعت ریشه دارد. فلسفه این روش در چرخه زندگی زیبایی را با همه نقص‌ها و کمبودهایش جست‌و‌جو می‌کند. 

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که رواج کمال‌گرایی موج می‌زند. چیزی که شاید فشار روانی زیادی هم به انسان تحمیل کند. در میان این میل به بی‌نقص بودن، بعضی از افراد با احیای فرهنگ‌های زیبایی‌شناسی سنتی سعی می‌کنند تا آرامش بیشتری را به فضای اطراف خود تزریق کنند. 

در سبک وابی سابی گلدان شکسته، دور انداخته نمی‌شود؛ ترمیم می‌شود. کوسن پاره، تعویض نمی‌شود؛ وصله می‌شود. آباژوری که جفتش را از دست داده، محکوم به فنا نیست. حضور آن حتی به تنهایی و بدون رعایت قرینگی در کنجی از اتاق صمیمانه پذیرفته می‌شود. 

این سبک به آدم یادآوری می‌کند که همه چیز ناپایدار است. در ترک روی دیوار هم زیبایی را می‌توان دید، همان‌طور که چین و چروک روی پوست عیبی ندارد، بلکه نشانه پختگی و بلوغ است. 

خلاصه که سبک وابی سابی در معماری بیان‌گر تواضع، فروتنی، ناپایداری، نامتقارنی، قدردانی و اصالت است. انگار که چیدمان خانه به ما می‌گوید: «می‌توان همه چیز را به دست طبیعت بسپاریم و بگذاریم روال طبیعی زندگی طی شود».

چگونه یک خانه ایرانی را به سبک وابی سابی طراحی کنیم؟

گفتیم که وابی سابی یک فلسفه ژاپنی و زیبایی‌شناسی طراحی داخلی است، اما آیا در خانه‌های ایرانی هم قابل اجرا هست؟ بله، به شرطی که درک درستی از آن داشته باشیم. 

این روش، زیبایی هر ماده یا موجودی را در طبیعی‌ترین و خام‌ترین شکل آن جست‌و‌جو می‌کند. این سبک علاوه بر زیبایی، حس راحتی منحصربه‌فردی را همراه با سادگی به ارمغان می‌آورد. البته وقتی می‌گوییم سادگی، به این معنا نیست که اجرای این سبک هم راحت و ساده باشد. اتفاقا نحوه طراحی خانه وابی سابی دشوار است. زیرا در طراحی داخلی وابی سابی همه چیز حول محور قوانین طبیعت می‌چرخد و طبیعت هم:

• باوجود برقرار بودن نظم، متقارن نیست.
• باوجود حس لطیف و شاعرانه‌اش یک چهره خشن هم دارد.
• رو به تکامل است اما، ناپایدار هم هست. 

پس بیایید به اتفاق هم چند فاکتوری که در دکوراسیون به سبک وابی سابی رعایت می‌شود را ببینیم تا ذهنیت بهتری نسبت به آن پیدا کنیم. 

فاکتورهایی که در دکوراسیون به سبک وابی سابی می توانیم به کار ببریم

طراحی داخلی تنها زمانی می‌تواند وابی سابی باشد که طبیعت را برای بیننده تداعی کند. 

بنابراین سبک وابی سابی در معماری از مصالح ساختمانی گرفته تا اشیاء تزیینی داخل خانه را از مواد آلی، ارگانیک و بدون ضرر برای گیاهان و جانوران انتخاب می‌کند. 

وابی سابی در مبلمان خانه

بهترین مدل مبلمان در سبک wabi sabi «بروتالیست» است. در سبک بروتالیست از تنه درخت و شاخه‌های کمتر صیقل خورده آن برای ساخت میز ناهار خوری و مبلمان استفاده می‌شود. در واقع با این کار، بُعد خشن طبیعت به تصویر کشیده می‌شود. 

سنگ‌های صاف و مرمری جایی ندارند و ممکن است تکه سنگی که تنها یک سطح هموار دارد به عنوان میز اپن به کار برود. بدون این که کسی روی زاویه‌های آن گونیا بگذارد و ترازش کند. 

استفاده از عناصر در حال تکامل

گفتیم که تخته سنگ‌ها و تنه درخت‌ها بُعد سرکش و خشن طبیعت را به تصویر می‌کشند. در نقطه مقابل این بُعد، لطافت و آسیب‌پذیری طبیعت قرار می‌گیرد. خب، چه چیزی بهتر از گیاهان؟ البته گیاهان فانتزی و گلخانه‌ای نه! آن‌هایی که کاملا طبیعی و در حال تکامل هستند. قد و اندازه گیاه هم مهم نیست، همان‌طور که در طبیعت یک شاخه گل نازک و شکننده در کنار درختی کهنسال جا خوش می‌کند و با هم دوستی و سازگاری دارند. 

توازن رنگ در سبک وابی سابی

هرچند قرینگی آیتم‌ها در سبک وابی سابی اهمیت ندارد، توازن رنگ‌ها بسیار مهم هستند. 

در نتیجه پالت رنگ‌های طبیعی و غیرمتالیک را در سراسر خانه بپراکنید. اگر چیزی در شکل طبیعی خود رنگی مرده یا خنثی دارد، با رنگ‌آمیزی به آن جلا ندهید. کافی است چند عنصر برگرفته از طبیعت با رنگ شاد، اما واقعی به دکور خانه خود بیفزایید. پس توازن رنگ با در کنار هم قرار گرفتن آیتم‌ها برقرار می‌شوند؛ نه با به دست گرفتن سطل رنگ و قلمو.

عناصر تزیینی در سبک وابی سابی

وسایل دست‌ساز و ظرف‌های سفالی بدون لعاب حتی اگر ترک خورده و لب پریده باشند هم می‌توانند فروتنانه در گوشه‌ای از خانه‌ای به سبک wabi sabi جای بگیرند. 

دیوارکوب‌ها هم می‌توانند در شکلی نامتقارن و اندازه‌های مختلف، روی دیوار جلوه‌گری کنند.

چرا سبک وابی سابی ترند شده است؟

سبک وابی سابی در معماری با وجود دشواری‌هایی که دارد و در تضاد بودن با زندگی مدرن، طی چند سال گذشته ترند شده است. آیا می‌توانیم پیش‌‌بینی کنیم که در سال آینده هم مورد توجه قرار بگیرد؟ شاید بتوان گفت که تا این نظریه‌ها طرفدار دارند، این سبک هم با پرجاست:

1. شنا کردن بر خلاف جهت رودخانه زیباست: در دنیایی که مصرف‌گرایی و استفاده کوتاه مدت از وسایل باب شده، تعمیر و ترمیم وسیله‌هایی که دوست‌شان داریم کاری متفاوت است. 
2. هم رنگ جماعت نشدن گاهی به انسان احساس قدرت می‌دهد: بعضی وقت‌ها به خودمان می‌آییم و می‌بینیم که ناخواسته داریم کاری را انجام می‌دهیم که همه انجام می‌دهند. اطراف خودمان را با وسیله‌هایی پر کرده‌ایم که شاید سلیقه ما نیست. در همین لحظه، ممکن است فکر کنیم کنترل امور از دست‌مان خارج شده است. بنابراین دست کم تلاش می‌کنیم با انجام آگاهانه کاری، قدرت تسلط بر زندگی‌مان را بازیابیم. 
3. گاهی کمی سختی دادن به خودمان ما را متوجه قابلیت‌های فراموش شده‌مان می‌کند. به عنوان مثال، در یک آشپزخانه دیزاین شده به سبک wabi sabi شاید سینک کمی کوچک‌تر از حد معمول باشد. جای دوری نمی‌رود اگر برای پر کردن قابلمه دو یا سه بار با کاسه از شیر آب، آب برداریم، به جای این که قابلمه را مستقیما زیر شیر قرار دهیم. یا این که گل‌های داخل باغچه را تک به تک با آب‌پاش آبیاری کنیم، به جای این که شیلنگ را در گوشه‌ای از خاک فرو ببریم. 

جمع بندی نهایی

وابی سابی در معماری نفوذ می‌کند تا خانه را امن و دنج کند. 

هر ویژگی‌ای که در طبیعت می‌بینید یا احساس می‌کنید سبک وابی سابی در معماری خانه به نمایش می‌گذارد. 

بنابراین با بررسی ویژگی‌ها و قوانین این سبک می‌توان به چنین جمع‌بندی‌ای رسید:

• در سبک وابی سابی ابعاد و اندازه‌های اشیا اهمیت چندانی ندارد. همان‌طور که طبیعت در عین برخورداری از توازن رنگ‌ها، نامتقارن است.
• عناصر به کار رفته در معماری سبک وابی سابی باید طبیعی باشند، بنابراین ممکن است اجرای آن گران‌تر از سایر سبک‌ها از آب دربیاید. 
• ناپایداری و در حال تکامل بودن ویژگی خاص طبیعت است. ترک روی دیوار، پریدگی لب ظروف و فرسودگی گوشه‌ای از فرش مانند چین و چروک‌هایی که در نتیجه تکامل و پختگی روی صورت‌مان نقش می‌بندند، زیبا هستند. 

 ما هر هفته در مجله دکوراسیون خوگر ایده‌های تازه‌ای درباره چیدمان خانه مطرح می‌کنیم. اگر به این دست از مطالب علاقه‌مند هستید ما را دنبال کنید و مقاله‌های بلاگ را با دوستان خوش ذوق‌تان به اشتراک بگذارید. خوشحال می‌شویم که در بخش نظرات، دغدغه‌ها و ایده‌های ناب شما را بخوانیم.