زندگی در فضاپیما؛ بررسی طراحی داخلی سازه‌های فضایی

سفیدی بیش از حد فضاپیما خوشایند نیست

«سفینه فضایی» احتمالا یکی از جذاب‌ترین چیزهایی است که تا امروز به دست بشر ساخته شده. تصور کنید جایی شبیه سفینه فضایی زندگی کنید. راهروهای خلوت و دست نخورده، فضای مینیمال، مانیتورها و غذاسازها، همه و همه به شکل غیرقابل‌باوری جذاب هستند. اما بنظر می‌رسد که چند ماه بعد، این فضای سرد و استیل، خسته‌کننده می‌شود. بیشتر ما در فضایی که در آن نه خبری از تصویری هست، نه گیاهی و نه وسایل معمول زندگی انسانی، افسرده خواهیم شد. کم‌کم آرمانشهر فضایی ما چیزی می‌شود شبیه یک بعد از ظهر خیسِ جمعه که در فروشگاهی دوست نداشتنی در حال سپری شدن است. اما چیزی که در تلویزیون به شما نشان نمی‌دهند، صف طولانی «عرشه بدل» -نوع پیشرفته‌ای از واقعیت مجازی مطرح شده در پیشتازان فضا- است، برای فرار از تمیزی بی حد و اندازه (و اعصاب خرد کن) فضای داخلی سفینه‌ها.

فضای داخلی ایستگاه بین المللی فضایی

زندگی عادی در داخل فضاپیما

اگر مجموعه فیلم‌های پیشتازان فضا را دیده باشید، با فدارسیون مشترک سیاره‌ها آشنایید. تا به حقیقت پیوستن و تشکیل این فدراسیون حالا حالاها زمان باقی مانده اما سفرهای طولانی فضایی واقعی هستند. بعضی از فضانوردان تا شش ماه را خارج از زمین می‎گذرانند یا سال‌ها در ایستگاه فضایی بین‌المللی ماموریت دارند. وقتی زمان زیادی را در یک فضای بسته بگذرانید که حتی نمی‌توانید پنجره‌هایش را باز کنید، اهمیت طراحی داخلی چندبرابر می‌شود و مسائلی مثل اینکه کنسول‌ها کجا قرار بگیرند، سیم‌ها چطور مدیریت شوند و داکت‌ها و ابزار چگونه طراحی شوند که چشم را خسته نکنند، اهمیت پیدا می‌کنند.

ریچل آرمسترانگ پروفسورِ معماری تجربی در دانشگاه نیوکاسل می‌‎گوید که فضای داخلی ایستگاه بین‌المللی فضایی (ISS یا International Space Station) شدیدا استریل است. «درست شبیه زندگی کردن در یک جعبه پلاستیکی». آرمسترانگ باور دارد که فضاهای زندگی بیرون از زمین را باید شبیه فضاهای آشنای زمینی کرد.» او می‌گوید «برای زنده ماندن و وقت گذراندن در فضا باید یاد بگیریم خارج از خانه چطور می‌شود زندگی کرد، این یعنی ویژگی‌های اکولوژیک را به سکونتگاه‌هایمان ببریم. هرجا که هستند، چه ایستگاه‌های فضایی، چه سفینه‎ها، کلونی‌ها و فضاپیماها».

Veggie پروژه تولید گیاه خوراکی برای گسترش در ایستگاه‌های فضایی

باغ‌های فضایی

در زمین ما تنها نیستیم. حضور اکوسیستم متشکل از جانوران و گیاهان مختلف باعث می‌شود که زمین جای بهتر -یا حداقل متعادل‌تر- ی برای زندگی باشد. میلیون‌ها باکتری که در محیط‌های روزانه ما زندگی می‌کنند، حیوانات مختلف و برگ‌های سبزی که هوا را برای ما پاک می‌کنند. در فضاپیما هیچ‌کدام از این‌ها وجود ندارند. البته بعضی از فضاپیماها جدیدا گزینه کاشت گیاهان کوچک غذایی را به مسافرانشان ارائه می‌دهند.

ناسا در پروژه «باغ‌های فضایی» که از سال ۲۰۰۲ شروع شده، این امکان را به فضانوردان داده که گیاه‌هان کوچکی که معروف‌ترین آن‌ها نوعی کاهوی ژاپنی به نام میزونا است را با میکروارگانیسم‌های دستکاری شده و در خاک مخصوص بکارند. این فضاهای سبز کمی اتاق‌های سرد و بی‌روح فضاپیماها را شبیه خانه‌ می‌کنند.

سرویس بهداشتی فضاپیما سیستم کاری مخصوص به خودش را دارد

دوش صبحگاهی در سفینه فضایی

شاید برایتان جالب باشد که در فضاپیماها فضای سرویس بهداشتی فقط با یک پرده از بیرون جدا شده. اما نگران نباشید، صداهای درون دستشویی بیرون شنیده نمی‌شوند! چرا که بیشتر سفینه‌ها به دلیل کار هم‌زمان موتور، فن و… پر سر و صدا هستند. فضولات دستشویی در وکیوم‌های بزرگ نگهداری و سپس در زمین دور انداخته می‌شوند.

اگر انسان نتواند بدون دوش صبحگاهی روزش را شروع کند، چه امیدی به پیشرفت فضایی خواهد داشت؟ کلید حل مشکل «حمام کردن در فضا» هم دست ناساست. در فضاپیماهای ناسا مخصوصا در دو مأموریت آپولو و جمینی، فضاهایی برای حمام کردن تعبیه شده که بدون آب اداره می‌شوند. در این فضاها، فضانوردان با اسفنج و صابون و حوله حمام می‌کنند.

علاوه بر همه این‌ها فضانوردها معمولا قبل از اعزام، آموزش‌های مختلفی می‌بینند که آموزش صحیح خوابیدن یکی از آن‌هاست. در فضاپیماها اتاقک‌هایی وجود دارند که در هر کدام از آن‌ها تخت شخصی وجود دارد و دمای آن‌ها با شرایط جسمی فضانوردی که در آن خوابیده تنظیم می‌شوند. تخت‌ها با تجهیزاتی مثل پیچ و سازه‌های مختلف به بدنه فضاپیما وصل شده‌اند که فرد در حال خواب در فضا شناور نشود.