با سوختگی فرش چه کنیم؟

کنار آمدن با سوختن فرش واقعاً کار آسانی نیست. لحظه‌ی دیدن تغییر رنگ فرش در اثر سوختگی آن‌قدر سخت است که به قول حضرت سعدی، من خود به چشم خویشتن دیدم که جانم می‌رود!

فرش، نقشی محوری در چیدمان و دکوراسیون داخلی خانه دارد. بنابراین عجیب نیست که تغییر ظاهری آن نمای کل فضا را تحت تأثیر قرار دهد. فرش زیبا و تمیز شما ممکن است به اَشکال مختلفی قربانی سوختگی شود. پس برای اینکه بهتر از آن مراقبت کنیم باید حواسمان حسابی جمع باشد.

انواع سوختگی فرش

از قدیم گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است. پس اولین و مهم‌ترین کاری که در بحث سوختگی فرش باید انجام دهیم، شناسایی عواملی است که فرش را تهدید می‌کنند. بیایید به مهم‌ترین این عوامل نگاهی داشته باشیم.

۱. سوختگی فرش با سیگار

به نظر من باید سوزاندن فرش را هم به فهرست بلند بالای مضرات سیگار اضافه کنند. اگر رابطه خاصی با سیگار دارید، خطر این رفیق نیکوتینی کمر باریک را برای فرش دست کم نگیرید. چون هم خودش و هم خاکسترش در یک لحظه می‌توانند بلایی بر سر فرشتان بیاورند که کام‌هایتان را ناکام کنند! درست است که سوختگی فرش با سیگار ردی کوچک از خود باقی می‌گذارد، اما همین سوختگی کوچک ممکن است روی مهم‌ترین قسمت فرش باشد.

۲. سوختگی فرش با زغال

وقتی درباره سوختن فرش با زغال فکر می‌کنیم، بی‌اختیار یاد آماده کردن و کشیدن قلیان می‌افتیم. هنگام جابه‌جایی قلیان یا تعارف کردن آن به دیگران خیلی احتیاط کنید. یک لرزش ریز یا چند درجه کج شدن دستتان می‌تواند عواقب پشیمان کننده‌ای برایتان داشته باشد و یک سوختگی بزرگ و عمیق بر جا بگذارد. این سوختگی ممکن است تا تارهای فرش پیش برود و یکی از گل‌های فرش را به‌طور کلی نابود کند.

۳. سوختگی فرش با فشفشه

غم‌انگیز است اینکه از مراسم شادی مثل جشن تولد، سوختگی فرش در اثر فشفشه‌ها به یادگار بماند. بعضی فشفشه‌های غیراستاندارد هنوز به‌درستی توجیه نشده‌اند که نباید فرش را بسوزانند! پس این خودِ ما هستیم که باید احتیاط را چاشنی کار کنیم.

یکی از متداول‌ترین دلایل سوختن فرش با فشفشه، رها شدن فشفشه از دست کودکان است. بنابراین فشفشه را بار اول روی فرش به دست کودکان ندهید. حتماً از قبل و در جایی دیگر، ترس آن‌ها را از اولین لحظاتِ در دست گرفتن فشفشه از بین ببرید. البته شما هم به‌عنوان بزرگتر باید حواستان باشد، چون ممکن است یک تکه کوچک از فشفشه در دست شما جدا شده و سوراخی کوچک ولی عمیق روی فرش به‌یادگار بگذارد.

۴. سوختگی فرش با اتو

امان از اتو؛ این قاتل بی‌رحم فرش‌ و لباس! فقط یک لحظه حواس‌پرتی می‌تواند رد آتشین اتو را بر تن نازنین فرشتان داغ بزند.

احتمالاً با خودتان می‌گویید این مدل سوختگی فرش، فقط مخصوص فیلم‌هاست؛ ولی باور کنید شاید روزی برای شما هم اتفاق بیفتد. شدت این سوختگی می‌تواند آن‌قدر زیاد باشد که جز یک وداع تلخ با فرش، راه دیگری برایتان باقی نماند!

البته اگر شانس بیاورید و خیلی سریع متوجه اتو داغ نشسته روی فرش شوید، ممکن است فقط بخشی از بافت فرش به‌هم چسبیده شوند ولی باز هم در این‌صورت ظاهر زیبای فرش از بین می‌رود.

۵. سوختگی فرش با سشوار

اگر بوی جزغاله شدن موهایتان را زیر باد داغ سشوار به یاد بیاورید، قطعاً شدت حرارت سشوار و خطر بالقوه آن را برای فرشت دست کم نمی‌گیرید. البته احتمال سوختگی فرش با سشوار کمتر از انواع سوختگی قبل است؛ ولی یک تغییر زاویه‌ی کوچکِ دهانه سشوار می‌تواند این ریسک بالقوه را به یک اتفاق واقعی و تلخ تبدیل کند.

۶. سوختگی فرش با قابلمه

قابلمه‌ای که تا همین چند دقیقه قبل، مظلومانه روی شعله‌ اجاق‌گاز عجزولابه می‌کرد، حالا می‌تواند با سوزاندن فرش، آه از نهادتان بلند کند!

شدت سوختن فرش با قابلمه می‌تواند مثل سوختگی آن با اتو باشد. در اکثر موارد، علت سوختگی فرش با قابلمه، عدم مقاومت کافی سطحی است که قابلمه را روی آن قرار داده‌اید. پس از این به بعد حواستان را بیشتر جمع کنید.

۷. سوختگی فرش گبه

فرش گبه یا همان قالیچه‌های دستباف سنتی که هنر دست عشایر عزیز ایران است می‌تواند به هر کدام از دلایل بالا دچار سوختگی شود. این نوع فرش به دلیل بافت خاص، الیاف ظریف، پرزهای بلند و گره‌های دقیق و هنرمندانه، آسیب‌پذیری و حساسیت بیشتری نسبت به سوختگی دارد. بنابراین باید مثل چشمانتان از آن مراقبت کنید.

سوختگی فرش با چی میره؟

فرض کنید کار از کار گذشت و فرش نازنینمان به هر دلیلی قربانی سوختگی شد. حالا چه باید کرد؟ 

خوشبختانه دنیا به آخر نرسیده و هنوز می‌توان به احیای فرش امیدوار بود. البته این تا حد زیادی به میزان و شدت سوختگی بستگی دارد.

برای رفع سوختگی فرش لزوماً نباید به دنبال اکسیرهای عجیب‌وغریب باشید. چند ایده دم‌دستی، ساده و درعین‌حال مؤثر وجود دارند که می‌توانند نتیجه‌بخش باشند. پس اگر موافقید برویم سراغ این ایده‌ها!

بهترین روش‌های رفع سوختگی فرش

در بالا انواع سوختگی فرش را مرور کردیم. بعضی از این سوختگی‌ها سطحی و کوچک هستند و برخی دیگر متاسفانه عمیق و در ابعاد بسیار بزرگ. اما می‌دانیم برخی از این سوختگی‌ها قابل ترمیم هستند و می‌توان به روش‌هایی کمی از تاثیر سوختگی بر فرش کاست. در این بخش با هم این روش‌ها را مرور می‌کنیم تا اگر فرش شما هم دچار سانحه سوختگی شد با روش‌های رفع سوختگی فرش آشنا باشید.

۱. رفع سوختگی فرش با یخ

یخ فقط تسکین‌دهنده دردها، زخم‌ها و التهابات بدن انسان نیست؛ بلکه می‌تواند مرهمی بر دل داغ‌دیده فرش شما هم باشد!

به‌محض مشاهده‌ی سوختگی فرش، تکه‌ای یخ روی ناحیه‌ی سوخته قرار دهید. این کار با کاهش حرارت، الیاف فرش را از سوختگی بیشتر نجات می‌دهد. 

چند دقیقه صبر کنید و سپس به کمک یک شانه دندانه باریک، الیافی را که احتمالاً حالت سفتی و انقباض به خود گرفته‌اند شانه بزنید تا به حالت عادی برگردند.

۲. رفع سوختگی فرش با پیاز

اثر التیام‌بخش پیاز حتی می‌تواند برای فرش‌های سینه سوخته هم معجزه کند. 

برای رفع سوختگی فرش با پیاز، یک پیاز را از وسط نصف کنید و تکه‌های آن را روی ناحیه سوختگی قرار دهید. 

بگذارید تکه‌های پیاز چند دقیقه به همان حالت روی ناحیه سوختگی باقی بمانند. سپس نواحی سوخته را با آب سرد بشویید.

۳. رفع سوختگی فرش با سنگ‌پا

بله سنگ‌پا! قدرت سابندگی سنگ‌پا می‌تواند در رفع سوختگی فرش شما کارساز باشد. 

تمام کاری که باید انجام دهید کشیدن سنگ‌پا روی نواحی سوخته در جهات افقی و عمودی است. بعد از چند بار تکرار این کار، احتمالاً شاهد بهبود وضعیت خواهید بود.

از بین بردن لکه زرد سوختگی فرش

گاهی ممکن است بعد از انجام اقدامات بالا با مشکل جدیدی روبرو شوید: زرد شدن فرش سوخته!

برای رفع زردی فرش سوخته هم روش‌هایی وجود دارد که ارزش امتحان کردن را دارند. در اینجا پیاز هنوز یک راه‌حل مناسب است؛ مخصوصاً اگر علت زردی، سوختگی فرش با اتو باشد.

یک راه دیگر، سرکه است. کافی است دستمالی را با سرکه نمدار کرده و آن را روی نقاط زرد فرش بکشید. 

برای از بین بردن لکه زرد سوختگی فرش با سیگار هم می‌توانید استفاده از محلول ۱۰% آب‌اکسیژنه را امتحان کنید.

اگر زردی فرش عمق کمی دارد، می‌توانید قسمت‌های سوخته را با قیچی ببرید و بعد با اسپری کردن محلول ضد لک، سطح فرش را کاملاً از آثار سوختگی پاک کنید.

ساخت محلولی از آب و جوش‌شیرین هم می‌تواند در رفع لکه‌های زرد فرش سوخته مؤثر باشد. این محلول را با یک برس یا مسواک نرم روی بخش‌های زرد بمالید تا آثار زردی کمرنگ و نهایتاً محو شوند.

ترمیم سوختگی فرش ماشینی

ترمیم سوختگی فرش ماشینی به نوع و عمق سوختگی بستگی دارد. اگر عمق سوختگی زیاد باشد بهتر است برای رفو فرش به متخصص این کار مراجعه کنید ولی برای انواع سوختگی سطحی راهکارهای زیر توصیه شده است:

• ترمیم سوختگی سطحی فرش ماشینی با اتو یا قابلمه: در بالا هم گفتیم که پیاز یکی از روش‌های ساده برای رفع سوختگی است. اگر سوختگی در سطحی باشد که فقط رنگی زرد روی سطح فرش ماشینی به‌جا گذاشته می‌توانید به مدت چند دقیقه چند تکه پیاز روی فرش بگذارید و بعد با آب این قسمت را بشویید. احتمالا اثر سوختگی کمتر یا کاملا برطرف می‌شود.
• ترمیم سوختگی سطحی فرش ماشینی با سیگار یا زغال: اگر سوختگی خیلی سطحی باشد می‌توانید با کشیدن سنباده روی پرزهای سوخته فرش، آن‌ها را از فرش جدا کنید. اما اگر با این کار همچنان نشانی از سوختگی فرش باقی مانده بود، پیشنهاد می‌کنیم از محلول آب اکسیژنه و آب برای شستن فرش کمک بگیرید. اگر بعد از این مرحله کمی هم شامپو فرش بکشید، احتمالا دیگر نشانی از رنگ زرد سوختگی باقی نماند. 

رفع سوختگی فرش دستبافت

ازآنجایی‌که روش تولید فرش‌های ماشینی و دستبافت متفاوت است، علاج سوختگی آن‌ها نیز فرق‌هایی دارد. روش‌هایی که با آن‌ها آشنا شدیم، بیشتر در رفع سوختگی فرش ماشینی، جواب می‌دهند. با وجود اینکه می‌توانید این روش‌ها را روی فرش‌های دستبافت هم امتحان کنید، ولی شاید بهتر باشد رفع سوختگی فرش دستباف (ازجمله گبه) را به متخصصین کار بسپارید.

ترمیم سوختگی فرش گبه

در بخش‌های قبل با فرش گبه آشنا شدیم. امکان ترمیم سوختگی این نوع فرش به شدت سوختگی بستگی دارد. در سوختگی‌های جزئی استفاده از یخ و پیاز می‌تواند یک راهکار خانگی نجات‌بخش باشد. ولی سوختگی‌های عمیق، ساختار الیاف گبه را کاملاً از بین می‌برد که برای اِحیای این ساختار باید از افراد متخصص برای رفو فرش کمک بگیریم.

ترمیم سوختگی عمیق فرش

وقتی سوختگی فرش، سطحی باشد می‌توان به احیای آن از روش‌های DIY امید زیادی داشت. ولی در ترمیم سوختگی عمیق فرش، داستان متفاوت است.

در سوختگی‌های عمیق، معمولاً کاری از دست شما ساخته نیست. نهایت کاری که می‌توانید انجام دهید بُریدن و جدا کردن بخش سوخته فرش و جایگزین کردن آن با یک تکه فرش نو است. بااین‌حال نتیجه معمولاً چندان رضایت‌بخش نیست و یکپارچگی فرش را خراب می‌کند. بماند که انجام همین کار هم به ظرافت و مهارت خاصی نیاز دارد.

پس چه کار کنیم؟ اول نفس عمیقی بکشید و این ضایعه‌ی غم‌انگیز را بپذیرید! حالا تلفن را بردارید و با یک شرکت خدمات فرش تماس بگیرید. آن‌ها می‌توانند فرش شما را یک بار دیگر به آغوش گرم دکوراسیون خانه بازگردانند!

دور انداختن فرش باید آخرین گزینه روی میز باشد!

این احتمال را بدهید که سوختگی فرش می‌تواند آن‌قدر عمیق و شدید باشد که با هیچ ترفندی نتوان آن را ترمیم کرد. قبول دارم؛ دیدن مداوم آثار سوختگی کم از «آینه دق» ندارد! ولی درست مثل درگیری نظامی، دور انداختن فرش هم باید آخرین گزینه روی میز باشد.

اگر علیرغم امتحان کردن همه راه‌ها، آثار سوختگی باز هم «توی چشم» هستند، می‌توانید با تغییر چیدمان وسایل خانه، آن نقطه از فرش را پنهان کنید. به این ترتیب، فرش شما به‌عنوان یک عنصر کانونی هنوز می‌تواند در دکوراسیون منزلتان خوش بدرخشد.