نفرین زیگورات چغازنبیل؛ باور می‌کنید این سازه در ایران باشد؟!

زیگورات چغازنبیل مرموز و شگفت‌انگیز از جمله جاذبه‌های تاریخی کشورمان است که نباید بازدید از آن را از دست بدهید. اگر با ویژگی‌های این بنا و آثار باستانی کشف شده از آن آشنا شوید، احساس می‌کنید که این بنا نهایتاً متعلق به چند قرن پیش است و وقتی قدمت واقعی آن را می‌فهمید، شگفت‌زده می‌شوید. جدای از جلو بودن این بنا و سازندگان آن از زمان خود، این بنا نفرین مشهوری دارد که گریبانگیر بسیاری از افراد شده و ممکن است حس ماجراجویی شما را تحریک کند.

در ادامه، هر آنچه باید در مورد زیگورات چغازنبیل و نفرین آن بدانید را می‌خوانید:

 

زیگورات چغازنبیل کجاست؟

زیگورات چغازنبیل یک بنای تاریخی است که قدمت آن به دوران حکومت ایلامی‌ها باز می‌گردد. ایلامی‌ها یکی از حکومت‌های محلی ایران باستان بودند که پیش از ظهور مادها بر منطقه شمال غربی خلیج‌فارس حکومت می‌کردند. بنای تاریخی زیگورات به دستور اونتاش ناپیریشا یکی از پادشاهان ایلامی و در حدود سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شد. 

هدف از ساخت این بنا، ستایش اینشوشیناک ایزد نگهبان شهر شوش بود و قرار بود که محل ستایش خدایان باستانی این منطقه باشد. شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که چرا قرار بود؟ چون ساخت این بنا هیچ‌گاه تمام نشد و آشور بانی پال (پادشاه آشوری) طی حمله‌ای این بنا را پیش از تکمیل شدن ویران کرد.

زیگورات چغازنبیل نخستین بنای تاریخی کشورمان است که در سال ۱۹۷۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت و در ۴۵ کیلومتری جنوب شرق شهر شوش قرار دارد. 

چرا زیگورات چغازنبیل؟ علت این نامگذاری چیست؟

علت نام‌گذاری این بنای باستانی با نام زیگورات چغازنبیل این است که در زبان سومری و ایلامی به بناهای قیفی شکل، برج مانند و طبقه طبقه زیگورات یا زیقورتو می‌گفتند. از این سبک معماری معمولاً برای ساخت بناهای مهم و معابد استفاده می‌شد. چغازنبیل هم نام محلی آن است که از شکل آن خبر می‌دهد. در زبان لری، چُغا به معنای تپه و زنبیل به معنای سبد است و چون این معبد شکلی شبیه به سبد دارد، آن را با این نام می‌شناسند. 

نام این بنا در زبان ایلامی ال اونتاش است و باستان‌شناسان بیشتر آن را با این نام می‌شناسند.

ماجرای نفرین زیگورات چغازنبیل چیست؟

می‌گویند در کتیبه‌ای که بر سر در این بنا قرار داشته و آن را هنگام اکتشاف این بنا پیدا کرده‌اند، اونتاش ناپیریشا تخریب کنندگان این بنا را نفرین کرده و گفته که اگر کسی این بنا را ویران کند و سنگ‌ها و آجرهای آن را بردارد، دچار نفرین ابدی می‌شود و این نفرین گریبانگیر نسل او هم خواهد شد. 

نخستین کسی که گرفتار این نفرین شد، آشور بانی پال بود که دستور تخریب این بنا را داد. ۳۸ سال بعد از صدور این دستور، پایتخت حکومت آشوری یعنی نینوا توسط هوخشتره پادشاه ماد با خاک یکسان شد. 

چرا نباید بازدید از زیگورات چغازنبیل را از دست بدهید؟

زیگورات چغازنبیل قدیمی‌ترین بنای مذهبی کشف شده در ایران است و یکی از قدیمی‌ترین بناهای باستانی کشورمان محسوب می‌شود که قدمت آن حتی از تخت جمشید هم بیشتر است و وجود تمدن چند هزارساله در کشورمان را تأیید می‌کند. آثار باستانی کشف شده از این بنای تاریخی، تسلط ایرانیان بر صنعت کاشی‌کاری و لعاب‌کاری در ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح را نشان می‌دهد. 

در میان این آثار باستانی، یک لوله شیشه‌ای هم وجود دارد که نشان می‌دهد ایلامی‌ها با صنعت شیشه گری هم آشنا بوده‌اند و از لوله‌کشی برای تأمین آب این بنا استفاده کرده‌اند. همچنین برخی از مطالعات انجام شده روی این آثار، از وجود قدیمی‌ترین تصفیه خانه‌های آب جهان در این بنا خبر می‌دهد.

البته این آثار باستانی از این بنا خارج شده‌اند و هنگام بازدید از زیگورات نمی‌توانید آن‌ها را ببینید. با این حال تماشای آجر نوشته‌ها (به خط ایلامی و عکدی) و نگاره‌های دست سازی که هنوز در این بنا وجود دارند، ارزش بازدید را دارد. 

چرا معماری زیگورات چغازنبیل شگفت‌انگیز است؟

زیگورات چغازنبیل علاوه بر طبقاتی بودن، دارای یک معماری تودرتو است که از ۳ محوطه اصلی تشکیل شده و این محوطه‌ها در دل یکدیگر قرار دارند. هر کدام از این محوطه‌ها کاربری خاص خود را داشته و توسط ۷ دروازه با یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند. این حصارها با نام حصار بیرونی، میانی و درونی شناخته می‌شوند. 

میان حصار بیرونی و میانی، محله شاهی قرار دارد که شامل چند کاخ، یک معبد و چند واحد مسکونی ساده است. کاشی‌هایی که گفتیم در این منطقه قرار دارند. محدوده میان حصار میانی و درونی را با نام محله تمنوس می‌شناسند که تعداد زیادی معبد در آن قرار داشته که از میان آن‌ها تنها ۱۰ معبد سالم باقی مانده است. از این معابد برای پرستش خدایان ایلامی و دیگر فرهنگ‌ها استفاده می شده است. در داخل محوطه درونی هم معبد اصلی زیگورات قرار دارد. 

زیگورات چغازنبیل یک بنای چهارگوش با ابعاد ۱۰۵ در ۱۰۵ متر است که ۵۲ متر ارتفاع و ۵ طبقه داشته و متأسفانه در حال حاضر تنها ۲۵ متر و ۲.۵ طبقه از آن باقی مانده است.

چگونه به زیگورات چغازنبیل بروید؟

می‌توانید از طریق جاده اهواز به شوش به چغازنبیل بروید. پیش از رد کردن حسین‌آباد، باید اولین خروجی را به سمت راست بپیچید. دسترسی به این محوطه باستانی از طریق جاده شوشتر به هفت‌تپه (کشت و صنعت کارون) هم امکان‌پذیر است.

 

چگونه از نفرین زیگورات خلاص شوید؟

برای این‌که گرفتار نفرین زیگورات نشوید، کافی است نکات زیر را هنگام بازدید از زیگورات چغازنبیل رعایت کنید:

 

• در سرتاسر محوطه سیگار نکشید و زباله نریزید.
• با کفش پاشنه میخی وارد زیگورات نشوید چون ممکن است به این بنای خشتی آسیب بزنید.
• از هرگونه آسیب رساندن به بنا جدا خودداری کنید.
• تا ۱۲ ساعت بعد از بارندگی نمی‌توانید وارد این بنا شوید.
• برای هرگونه عکاسی و فیلم‌برداری حرفه‌ای از این بنا، باید مجوز حراست اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان را بگیرید.
• بلیت بازدید از این محوطه را تنها از طریق سایت آن و به‌صورت اینترنتی می‌توانید تهیه کنید.
• در این بنای تاریخی و اطراف آن بوفه و مغازه‌ای وجود ندارد پس حتماً برای بازدید آب‌معدنی همراه خود ببرید.

ساعات کاری این مجموعه باستانی در شش ماه اول سال از ۸:۳۰ تا ۱۹:۳۰ و در ششم ماه دوم از ۸:۳۰ تا ۱۷ است. همچنین اگر تعطیلات رسمی را برای بازدید از این منطقه انتخاب کرده‌اید، پیش از حرکت با شماره (۱۴-۰۶۱۴۲۸۶۷۲۱۳) تماس بگیرید و از باز بودن آن مطمئن شوید. 

اگر تجربه بازدید از زیگورات چغازنبیل را دارید، لطفاً از طریق کامنت‌ها آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید، شاید نکته‌ای در آن باشد که در این مقاله به آن اشاره نشده است.