ارگونومی صدا چیست و چطور بر سلامت انسان اثر می گذارد؟

تفاوت صدا و آلودگی صوتی

فرایند تولید صدا

صدا به وسیله اشیاء ارتعاشی تولید می‌شود و به همراه موج‌های موجود در هوا یا دیگر واسطه‌ها به گوش شنونده می‌رسد. وقتی یک شیء به لرزه در می‌آید کمی تغییر در فشار هوا ایجاد می‌کند. این تغییرات فشار هوا به واسطه هوا مثل موج حرکت می‌کنند و سبب ایجاد صدا می‌شوند. برای مثال سطح یک طبل همراه با یک چوب را تصور کنید. سطوح جلو و عقب طبل به لرزه درمی‌آید و همراه با این لرزش، هوایی را که با سطح طبل در تماس است به حرکت وا می‌دارد.

چرا آلودگی صوتی یک خطر مهم به شمار می آید؟

آلودگی صوتی یکی از رایج‌ترین خطرات شغلی برای سلامتی است. در محیط‌های صنعتی و تولیدی و همچنین زمین‌های کشاورزی یا حتی فضاهای عمومی شهری مثل کافه‌ها از دست دادن قدرت شنوایی یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های کارکنان است. تاثیرات صداهای مزاحم در طولانی مدت برروی بدن انسان دامنه گسترده‌ای دارد که از وزوز گوش شروع می‌شود و همانطور که گفته شد، حتی می‌تواند عامل افزایش فشار خون و… نیز باشد. ناراحتی، استرس، تداخل در ارتباطات گفتاری نگرانی‌های اصلی در اداره‌ها، مدارس و فضاهای پر سر و صدا هستند. برای جلوگیری از نتایج منفی قرارگیری در معرض سرو صدا لازم است که میزان صداهای آزار دهنده‌ای که به گوش می‌رسد تا حد قابل قبولی کاهش یابد؛ اینجاست که ارگونومی صدا پای طراحی چه طراحی محصول و چه طراحی محیط را به این میان باز می‌کند.

چطور افراد متوجه می‌شوند که در یک محیط پر سر و صدا کار می‌کنند؟

اما قبل از اینکه به اصول طراحی ارگونومیک فضای کار و زندگی از جهت صدا بپردازیم، لازم است شرایط تشخیص آلودگی صوتی عنوان شود. اگر پاسخ کارکنان به سوالات زیر مثبت باشد، احتمالا افراد از آلودگی صوتی رنج می‌برند.

-کارکنان هنگام کار با صدای بلند صحبت می‌کنند؟

-کارمندان بعد از ساعت کاری صدای زنگ زدن یا وز وز در گوششان حس می‌کنند؟

-کارمندان زمان بازگشت از محل کار به منزل صدای رادیو یا ضبط اتومبیل خود را بسیار بلندتر از زمانی می‌کنند که به سرکار می‌روند؟

– اشخاص بعد از سال‌ها کارکردن در محیط‌های پر سر و صدا، در میهمانی‌ها یا رستوران یا مکان‌های شلوغ مکالمات را به سختی متوجه می‌شوند؟

فعالیت های لازم برای کنترل آلودگی صوتی در محل کار

کنترل مهندسی و کنترل اجرایی فعالیت‌هایی است که باید برای کاهش آلودگی صوتی انجام شود. همچنین تدابیر کنترل به ترتیب تشخیص منابع تولید آلودگی، شناخت مسیر و محیط درگیر و دریافت کننده‌ها هستند. بهترین روش برای کاهش آلودگی صوتی به کارگیری تغییرات مهندسی درمورد منبع سر و صدا یا تغییرات درمورد محیط فضای کار است.

زمانی که تکنولوژی نتواند به اندازه کافی مشکلات را کنترل کند، تدابیر شخصی از قبیل استفاده از محافظ گوش به کار گرفته می شود. البته درست است که محافظت شخصی باید به عنوان یک اقدام موقتی در نظر گرفته شود اما لازم است درمورد دیگر تدابیر کاهش آلودگی صوتی محل کار فکر شود و آن‌ها را اجرایی کرد.

اگر محیط کار یک فضای پر سر و صداست باید صداها بررسی شوند و منبع صداها، میزان بلندی صداها و اینکه چه کسانی چه مدت در روز در معرض آلودگی صوتی هستند، مشخص شود. برای اولین قدم لازم است در محل کار محدوده‌هایی را که بیش از اندازه در معرض سر و صداست مشخص شود. همچنین تعداد کارمندانی که در این محدوده ها فعالیت می کنند را به حداقل رسانده، ساعت کاری را کاهش داده و فعالیت‌های آن بخش را شیفت بندی کرد.

می‌توان برای کنترل منابع علاوه برکاهش نوسانات، با جایگزین کردن یک طراحی مناسب یا اقدام برای جداسازی محدوده و محوطه‌ها به وسیله دیوارکشی گام برداشت. همچنین برای کنترل مسیر‌های در معرض آلودگی نیز می‌توان از پوشش‌های محافظ و پوشش‌های جذب کننده صدا استفاده کرد.

رعایت اصول ارگونومی صدا به کمک طراحی داخلی

اساس فلسفه طراحی محیطی برای فضاهای مسکونی، اداری یا تجاری این است که فضا علاوه بر زیبایی، سلامت افراد را نیز در نظر گرفته شود. اما متاسفانه جنبه‌های سلامتی به خصوص در فضاهای تجاری و اداری به دلیل نامحسوس بودن نادیده گرفته می‌شوند که آلودگی صوتی هم یکی از همین موارد است.

صدا تاثیر به‌سزایی از تجربه شما از یک فضا دارد. امروزه اکثرا فضاهای عمومی و اداری به صورت پلان باز و با حداقل محدوده‌بندی فضا، طراحی و از موادی مانند شیشه، بتن و چوب ساخته می‌شوند. این سطوح سبب انتشار صدا در محیط خواهند شد. به همین دلیل در این قسمت نکاتی را که می توان در کنترل و مهار کردن صداهای مزاحم تاثیر داشته باشد، مطرح می‌کنیم.